Utgreiing av skrøpeligheit kan bidra til betre behandlingsval for pasientar

​

Skrøpeligheit er ikkje ein sjukdom, men ein tilstand der ein har redusert motstandskraft mot sjukdom på grunn av reduserte reservekrefter i ulike organ. Personar med tilstanden skrøpeligheit har ofte avgrensa evne til å utføra aktivitetane til dagleglivet. Tilstanden er kjenneteikna av muskelsvakheit, utmatting (òg kalla fatigue), depresjon, kognitive problem, redusert gripestyrke, redusert ganghastighet, låg fysisk aktivitet, underernæring eller utilsikta vekttap.

Førekomsten av skrøpeligheit aukar med alderen, og skrøpelige eldre er meir sårbare for påkjenningar enn sine robuste jamaldra. Tidlegare forsking har vist at skrøpeligheit aukar faren for komplikasjonar ved sjukdom, biverknader av legemiddel, fall, uførhet og død.

Spesialsjukepleier Astri Tafjord Frantzen og medforfattarar har nyleg publisert ein ny vitskapleg artikkel om endringar i skrøpeligheitsstatus hos pasientar over 80 år, i forkant av og seks månader etter kirurgisk og kateterbasert utskifting av trong aortaklaff. Aortaklaffen er hjarteklaffen som fører blodet ut i hovedpulsåra, og trong aortaklaff (aortastenose) fører til overbelastning av hjartet. Symptom ved aortastenose er tungpust, brystsmerter, svimmelhet og besvimelse.

Frantzen og medforfattarane har òg sett på samanhengen mellom grad av skrøpelighet og sjølrapportert mental og fysisk helse, og dessutan ei meir generell oppleving av helse og livskvalitet.

Resultata frå studien viser at utgreiing av skrøpelighet kan bidra til å ta betre behandlingsval for pasientar. Resultata underbygger viktigheita av å skreddarsy individuelle behandlingar med fokus på skrøpelighet, som igjen kan bidra til å ta vare på helsestatusen til pasienten og livskvalitet.

Meir om resultata frå studien
Studien viser at utgreiing av skrøpeligheit er spesielt viktig blant pasientar som ofte er villige til å utsetja seg for høg risiko i byte mot betre livskvalitet. Sidan dei skrøpeligste pasientane hadde det svakaste utgangspunktet, hadde dei mest å vinna på å gjennomgå kirurgi.

Av totalt 173 pasientar var 34% robuste, 27% pre-skrøpelige og 39% skrøpelige. På eit individuelt nivå, endra 65 pasientar skrøpeligheitsstatus seks månader etter kirurgi, der eit fleirtal betra status (40 versus 25 pasientar).

Sjølv om skrøpeligheit var assosiert med dårlegare sjølrapportert helsestatus, var det dei skrøpeligste pasientane som rapporterte størst betring samanlikna med utgangspunktet. Funna i denne studien viser òg at skrøpelige eldre kan ha nytte av avansert hjartebehandling. Ein kan altså ikkje anta at skrøpeligheit vil føra til negative resultat etter kirurgi.

Nye og meir skånsame metodar for klaffeutskifting inneber at sjølv pasientar over 80 år kan få tilbod om behandling. Dette har auka den kliniske nytteverdien av å identifisera pasientanes skrøpeligheitsstatus. Risikoen for komplikasjonar etter operasjon, og dessutan risikoen for fleire re-innleggingar på sjukehus, er ei økonomisk belastning for helsevesenet. Prehabilitering, individualisert omsorg og rehabilitering som fokuserer på skrøpeligheit har vorte stadig meir relevant.

Artikkelen er no publisert i det internasjonale medisinske tidsskriftet Heart, Lung and Circulation

Les artikkelen i Heart, Lung and Circulation

Artikkelen i Heart, Lung and Circulation er skreve med data frå CARDELIR, ein av dei pasientfokuserte studiane frå forskingsgruppa PROCARD.

Les mer om CARDELIR