Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
logo Helse Bergen

Standard lipidprofil og kardiovaskulær risikovurdering

Eit lipidresultat kan tyde på auka risiko for kardiovaskulær sjukdom sjølv om det ligg innafor referanseområdet. Dette gjeld alle analysane som inngår i standard lipidprofil: totalkolesterol, LDL- og HDL-kolesterol og triglyserid. Dersom pasienten har lipidverdiar som vist i tabellen under, bør det utførast ei total risikovurdering. Oppdatert november 2024 av Paul Kjetel Soldal Lillemoen

Når er lipidverdien for høg?   
​Totalkolesterol​

 ​≥5 mmol/L
​LDL-kolesterol ​≥3 mmol/L
​HDL-kolesterol ​
≤1 mmol/L (menn)
≤1,2 mmol/L (kvinner)
​Triglyserid ​
≥1,7 mmol/L (fastande)
≥2 mmol/L (ikkje-fastande)
 

Treng pasienten faste før prøvetaking?

Nei. Standard lipidprofil kan målast i ikkje-fastande prøve, men dersom triglyseridnivået er > 4,0 mmol/L bør dette kontrollerast i fastande prøve. 

Kva er behandlingsmål for LDL-kolesterol?

I norske retningslinjer er rettleiande behandlingsmål som vist nedanfor:  

  • Låg risiko: 30–40 % reduksjon eller til under 3,0 mmol/L 
  • Diabetes eller moderat/høg risiko: < 2,5 mmol/L 
  • Etablert hjarte- og karsjukdom: < 1,8 mmol/L 

Europeiske retningslinjer har lågare behandlingsmål, sjå denne lenka.​​ 

​

Kva andre lipidanalys​ar kan vera aktuelle?

Apolipoprotein B (ApoB) er det primære apolipoproteinet i LDL, IDL og VLDL. ApoB kan ifølgje norske retningslinjer gje tilleggsinformasjon ved metabolsk syndrom med normalt LDL-kolesterolnivå og ved mistanke om familiær kombinert hyperlipidemi. I europeiske retningslinjer er det anbefalt å analysere ApoB ved diabetes mellitus, overvekt, metabolsk syndrom, høgt triglyseridnivå (2–​10 mmol/L) eller ved svært låge LDL-kolesterolnivå, sidan LDL-kolesterolnivået i desse tilfella kan underestimere risikoen for hjarte- og karsjukdom.  

 

Lipoprotein(a) er eit LDL-liknande lipoprotein som gjev ein tilleggsrisiko for hjarte- og karsjukdom. Lp(a)-konsentrasjonen er i stor grad genetisk bestemt og dermed svært arveleg. EAS/ESC-retningslinjene anbefaler å få målt Lp(a) minst ein gong i løpet av livet for å identifisere personar med veldig høge arvelege Lp(a)-nivå, sidan dei har svært høg risiko for å utvikle kardiovaskulær sjukdom. Dette er ikkje anbefalt i norske retningslinjer, men måling av Lp(a) bør som eit minimum vurderast ved førekomst av prematur hjarte- og karsjukdom i nær familie (før 55 års alder hos menn og før 65 års alder hos kvinner). 

Når skal pasienten utgreiast for familiær hyperkolesterolemi?

​Gentest bør vurderast dersom LDL-kolesterol eller total-kolesterol er over aksjonsgrensene i tabellen under. Gentest vert utført av OUS-Ullevål. 

Aksjonsgrenser for gentest
Total-kolesterol​

≥ 6 mmol/L (alder < 20 år) 

≥ 7 mmol/L (20-40 år)  

≥ 8 mmol/L (> 40 år) 

LDL-kolesterol

> 4 mmol/L hos barn (< 16 år) 

​> 5 mmol/L hos vaksne (> 16 år)  

Kvifor fortel ikkje referanseområdet om eit optim​​alt nivå? 

Referanseområdet  fortel kva måleresultat ein forventar å finne i ein normalpopulasjon, dvs. kva lipidnivå me finn hos 95 % av antatt friske personar. Sidan mange antatt friske likevel kan ha auka risiko for kardiovaskulær sjukdom, gjev ikkje referanseområda informasjon om kva som er optimale eller trygge lipidnivå. ​ 

Referansar:

 
Sist oppdatert 06.12.2024