Tiggerne

Bronseskulpturen Tiggerne var eit såkalla ungdomsarbeid frå Vigelands hand – modellert i 1898 (nokre plassar står det 99), støypt i 1908/09. Den finst i minst tre variantar: ein liten ein i Nasjonalgalleriet (h. 71 cm), éin i Vigelandsmuseet og vår eigen i sjukehusparken på Haukeland. Hit kom den som ein donasjon frå overlege Jørgen Sandberg i 1917. 

Det har vore kontroversar kring skulpturen, og ikkje minst plasseringa, heilt sidan den gong. Stadig høyrer ein at folk vil ha bort skulpturen – gjerne ikkje at den skal fjernast heilt, men omplasserast – at pasientar skal sleppe å få han midt i «fleisen» når dei kjem til sjukehuset, men like mange er historiene om og frå pasientar som har hatt stor glede av han.

Den mest kjende, og utvilsamt mest underhaldande historia rundt Tiggerne er den om russen som i 1954 bortførte heile skulpturen ved hjelp av kranbil. Skulpturen vart så, i nattens mulm, køyrt til sentrum og plassert framfor kemnerens kontor. 

I ei av bergensavisene stod det den 1. april 1954 dette i ein ingress:

"Frekk demonstrasjon av Russen som mener at kunstverkets symbolikk der bedre kommer til sin rett".

Vidare stod det:
"I dagbrekningen i dag fikk vi en alarmerende oppringing fra en leser på Kalfaret som var blitt vekket fra sin søte søvn av et fryktelig spetakkel. Han gikk til vinduet og fikk øye på et selsomt opptog. Omgitt av hujende ungdommer kjørte Havnevesenets store mobilkran i betydelig fart ned Kalfarbakken og i kranen hang noe som for vår hjemmelsmann så ut som menneskelige skikkelser. Han fryktet for at det her dreiet seg om en grufull forbrytelse utført av sinnsyke personer".

Russepresidenten forklarte til avisa:

"Det har lenge vært uttalt ønske om å flytte Vigelands skulpturarbeid fra hagen ved Haukeland sykehus til et sted hvor det mere kommer til sin rett. Vi synes at det ikke kan finnes noen bedre plass enn foran Kemneriet – det måtte da være foran Skattefogdens kontor. For oss har imidlertid det utsmykningsmessige vært underordnet, hovedsaken har vært å understreke den dype symbolikk som ligger i at «Tiggerne» blir plassert utenfor kemnerens kontorer – det er et sinnbilde på skatteborgeren som etter å ha betalt sin skatt kommer ut, naken og brakt til tiggerstaven".

Mobilkrana var tjuvlånt, skulpturen var stolen og ferda gjennom byen ikkje ufarleg, så politimester Brinchmann, som var komen til staden – arg, ikkje berre pga. sakas omstende, men òg fordi han var blitt vekt av sin gode søvn – kunne forsikre journalisten om at «de skyldige ikke skal få dø i synden.» Korleis det gjekk med russen veit vi ikkje.

(Mest sannsynleg er det heile ein aprilspøk, men det har vi ikkje fått stadfesta enno.)

BT 12/7-1955. Lesarbrev:

Til Haukeland sykehus.
En oppegående, flere ganger, pasient på Haukeland sykehus synes at skulpturen «Tiggerne» utenfor sykehuset virker trist. Han mener at man burde bygge et vannbasseng, gjerne med skulptur som en nymfe eller lekende barn (…)

Bergens Arbeiderblad 15/7-55. Summetonen:

Pr. brev summer en byens borger om skulpturen «Tiggerne» i hagen foran Haukeland sykehus. «Tiggerne» er et ypperlig kunstverk som han har mange lovord til, men plasseringen finner han meget uheldig. Et sted der syke mennesker daglig har sin gang burde man hatt et kunstverk som skapte en lysere og mer optimistisk stemning enn dette (…)
Tiggerne har altså vore omdiskutert i 100 år!

Februar 2018.
For Kunstutvalget, Haukeland universitetssjukehus - Trond Blom.