logo Helse Bergen

Gynekologiske fistlar, Voss

Gynekologiske fistlar er ei unormal opning frå blære eller tarm til underlivet; skjede, livmor eller perineum (hudområdet mellom skjedeopninga og endetarmsopninga). Ein skil utgreiing etter kor fistelen kjem frå; urinvegsfistlar eller tarmfistlar. Behandling skil seg oftast etter årsak; betennelsesfistlar krev medisinsk behandling, mens fistlar etter akutt skade (fødsel/operasjon) kan oftast opererast.

Underlivsfistel er ein relativt sjeldan sjukdom og kan vere vanskeleg å påvise og behandle. Kvinner med mistanke om slik sjukdom kan søkast til Nasjonal behandlingsteneste for gynekologiske fistlar er ein nasjonal teneste ved Gynekologisk avdeling, Haukeland universitetssjukehus. Her vil du bli undersøkt, og dersom fistel blir påvist, vil du få tilbod om behandling.

Nasjonal behandlingstjeneste for gynekologiske fistler

Tilvising og vurdering

Fastlegen din eller annan lege som mistenkjer at du har ein fistel, sender tilvising. Vi treng med informasjon om kva som eventuelt er årsaka til fistelen:

  • operasjon eller fødsel
  • tarmbetennelsessjukdom
  • strålebehandling

Kvinner med påvist eller sterk mistanke om gynekologisk fistel

Passasje mellom urinvegar/vagina/uterus eller tarm/vagina/uterus/perineum bør tilvisast for vurdering og behandling.

Kardinalsymptom er nyoppstått urin- eller avføringslekkasje, eventuelt luftlekkasje, frå vagina etter operasjon eller fødsel. Fistlar oppstått etter strålebehandling eller som ledd i inflammatorisk tarmsjukdom kan også tilvisast for vurdering. Urinlekkasje eller avføringsinkontinens utan annan påvisbar årsak kan tilvisast for undersøking.

Perianalfistlar (fistlar frå anus til perineum utan forutgåande gynekologisk/obstetrisk sjukdom eller skade) blir ikkje rekna som gynekologisk fistel og blir primært behandla av gastrokirurgar.

Ved påvist gynekologisk fistel

Nasjonal behandlingstjeneste for gynekologiske fistler vil vurdere kva for ei behandling som er tilrådd for kvar enkelt pasient. Kvinner som blir rekna for å ha behov/nytte av vaginal fistelplastikk skal få tilbod om slik behandling ved behandlingstenesta, medan eventuell støttande/supplerande behandling (som for eksempel enterostomi, kateterdrenasje, medikamentell behandling) blir gitt i samarbeid med heimesjukehus. Abdominal fistelprosedyre (reinplantasjon av ureter eller fistel frå høge tarmavsnitt) vil vanlegvis bli operert ved urologisk eller gastrokirurgisk avdeling.

Ved urinvegsfistel

Dersom fistlane er diagnostiserte kort tid (<14 dagar) etter operasjon: Ring og diskuter moglegheit for umiddelbar innlegging, legg inn blærekateter ved hevertprinsipp (kateterpose alltid lågere enn blærenivå, det vil seie feste på leggen om dagen, nedanfor sengemadrassnivå om natta.)  

Ved tarmfistel

Dersom diagnostisert kort tid (<14 dagar) etter fødsel/operasjon: Ring og diskuter moglegheit for umiddelbar innlegging, alternativt enterostomi ved primærsjukehus.

Sjekkliste for tilvising:

  • Kva slags symptom har kvinna; lekkasje av urin eller avføring?
  • Kva tid starta symptoma?
  • Kva er mogleg årsak til fistelen; inflammasjon, operasjon/fødsel eller strålebehandling? Send med eventuelt operasjonsnotat, kopi av tidlegare utgreiing og behandling.
  • Kva finn du ved gynekologisk undersøking?
  • Ved urinlekkasje utan at fistelen frå blæra er sett; ver vennleg og bestill og send med resultat av CT-urinvegar med kontrast.
  • Har kvinna andre sjukdommar som har innverknad på undersøking i narkose/operasjon?
  • Legg ved kopi av medikamentliste.

Utgreiing

Ved underlivsundersøking (gynekologisk undersøking, GU) ser ein om det renn urin eller kjem ut mørk væske frå opning i skjeden eller huda utanfor. Fordi opningane er små, vil det ofte vere nødvendig med undersøking i narkose. Då kan ein samstundes lyse inn i blæra (cystoskopi) eller endetarmen (rektoskopi).

Følgande enkeltbehandlingar/undersøkingar kan vere aktuelle som del av utgreiinga:

  • Gynekologisk undersøking i narkose
  • Ved urinvegsfistlar: Cystoskopi, eventuelt CT urinvegar
  • Ved tarmfistlar: Rektoskopi, eventuelt MR bekken m/kontrast
  • Ved mistanke om betennelse i tarmen, eventuelt koloskopi (for å lyse høgare opp i tarmen enn endetarmen

Kor lang tid tar normalt utgreiingsfasen?

Pasientar som blir søkt til utgreiing vil normalt få tid til undersøking ved Haukeland universitetssjukehus innan 6–8 veker. Dersom det skal gjerast andre undersøkingar (røntgen/koloskopi) vil det ofte bli gjort ved ditt lokale sjukehus dersom du ikkje bur i Bergen. Ventetida ved lokalt sjukehus kjem i tillegg.

Behandling

Ved fistel som følge av fødsel eller operasjon, kan vi oftast operere og lukke fistelen. Fistel frå endetarm / blære / urinrør til skjeden kan vi operere gjennom skjeden (vaginalt). Er fistelen frå urinleiar eller høgare delar enn endetarm, må det oftast opererast gjennom opereres som åpen bukoperasjon (laparotomi) eller kikkehullsoperasjon (laparoskopi) 

Om ein mistenkjer fistel raskt (få dagar) etter operasjon / fødsel, vil kateter til urinblæra kunne få fistelen til å gro utan operasjon. Om fistel kjem frå tarm, kan enterostomi («pose på magen») få ein nyleg oppstått fistel til å gro.

Skuldast fistelen inflammatorisk tarmsjukdom (Crohns sjukdom eller Ulcerøs kolitt), er medisinar første steg i behandlinga. Får ein betennelsen i ro, kan fistelen opererast. Den underliggande tarmsjukdommen er ikkje borte. Det er en langvarig og nærast kronisk tilstand. Ved oppblussing av betennelse vil ein ha stor risiko for å få nye fistlar.

Strålefistlar er dei vanskelegaste å behandle. Vevet som har blitt stråla har dårleg groevne. Dersom vi syr att ein fistel er det stor risiko for at han opnar seg igjen, kanskje som eit enda større hol. Den mest realistiske behandlinga for strålefistlar, er permanent ureterostomi eller enterostomi («pose på magen»).

Ved stråleskade som fistel er det ofte andre symptom i tillegg (smerter/diaré/blæreirritasjon) og nokre gonger kan dette bli behandla med hyperbar oksygenering («trykktankbehandling»).

Det er nasjonal behandlingstjeneste for hyperbarmedisin ved Haukeland universitetssjukehus som det kan søkjast behandling hos.

  • Urinvegsfistlar:
    • Kateterdrenasje  (ved urinvegsfistlar oppstått etter annen operasjon)
    • Fisteloperasjon (oftast via skjeden) dersom ikkje kateterdrenasje er nok
  • Tarmfistlar:
    • Medikament ved  inflammatorisk tarmsjukdom
  • Operasjon:
    • Enterostomi (tarmen leiast ut til «pose på magen»)
    • Fisteloperasjon (oftast via skjeden)

  • Fistel som følge av tidlegare skade(fødsel eller operasjon) kan gro ved kateter eller enterostomibehandling i inntil 8 veker.
  • Urinvegsfistlar får kateter 1-2 veker etter operasjon, så avsluttande kontroll.
  • Etter tarmfisteloperasjon har ein ny undersøking etter 2-3 månader. Eventuell enterostomi («pose på magen») kan så leggjast attende dersom fistelen er grodd.
  • Inflammatoriske fistlar kan krevje langvarig medisinsk behandling (månader/år).
  • Ved sjølve fisteloperasjonen er ein innlagd 2-3 dagar.

Oppfølging

Sjukemelding

Etter operasjon blir ein sjukemeld i om lag 4 veker.

Kontroll

Kontroll vil bli sett opp 2 veker etter urinvegsfisteloperasjon, og omlag 2–3 månadar etter tarmfisteloperasjon.

Medisinar

  • Lokal østrogentablett i skjeden vert tilrådd etter operasjon.
  • Ved kateterbehandling får alle Hiprex tabletter.

Kontakt

Voss sjukehus Medisinsk, kirurgisk og gynekologisk poliklinikk Voss

Kontakt Medisinsk, kirurgisk og gynekologisk poliklinikk Voss

Oppmøtestad

Kirurgisk poliklinikk ligg på oppsida av sjukehuset ved akuttmottak, der kan du gå rett inn frå gateplan. Går du inn hovedinngangen i 1. et, ligg poliklinkken i 3. et. Følg skilting og raud/svart stripe i golvet.

Medisinsk poliklinikk i ligg i 1. et, der du går inn hovedinngangen. Sjå også informasjon i innkallingsbrevet om kor du skal møte.


Gynekologisk poliklinikk ligg på oppsida av sjukehuset (vis a vis legevakt/poliklinikk), sjå eige skilt.
 
Ein kan ikkje lenger betale med kort på poliklinikken. Etter konsultasjonen får du tilsendt link på telefonen med tilbod om å betale med Vipps eller faktura.
Dersom du vil betale kontant, kan du få utført det i resepsjonen i 1.et/hovedinngang, i åpningstida.

Voss sjukehus

Sjukehusvegen 16

5704 Voss

Finn fram

Transport

Reisetid til Voss frå:

  • Bergen med bil, ca. 1 t 30 min.
  • Flesland med bil, ca. 1 t 45 min.
  • Stavanger med bil, ca 6 t 30 min.
  • Oslo med bil, ca 6t 30min

​​Kjem du frå Hardanger eller Sogn, er buss ein alternativ reisemåte:

Det går buss frå sentrum til sjukehuset. Rute 965 stoggar ved sjukehuset og Rute 964 stoggar i Ringheimsvegen, nokre minutt gåtid frå sjukehuset. For nærare informasjon om rutetider, sjå Skyss sin ruteplanleggar  for rutene 964 Ringebuss Skjerpe/Sivlevegen og 965 Sentrumsringen. 

​​Det er parkeringsavgift på sjukehusområdet måndag – fredag mellom kl 09.00-17.00.

Prisar 

Kr 15 ,- pr. time og kr 40,- pr. døgn. Langtidsparkering inntil 7 døgn er mogleg. 
Du kan betale med kort, kontant eller mobil.

Sjukehuset har ikkje tilbod om lading av el-bilar for pasientar. Ladestasjonar finn ein i sentrum og ved Tinghuset, i parkeringshuset Vossapark og i Strandavegen .  

​​Voss Taxi
Telefon ​56 51 13 40​

Bergensbanen ved Voss sentrum, og det går hyppig tog mellom Voss og Bergen. 

Reisetid til Voss frå: 

  • Bergen med tog, ca 1t og 20 min​
  • Oslo med tog, ca. 5 t 30 min.

Informasjon om togtider finn du på Vy sine nettsider​

Praktisk informasjon

Kontakt personalet dersom du kjem utanom visittid eller vedkommande pasient er isolert. Nokre viktige hugsereglar:

  • Ta ikkje med potteplantar til pasientar.
  • Unngå å sitje på sengekanten, bruk stol.
  • Vær nøye med hygiene, vi tilrår vask av hendene etter besøk hjå inneliggjande pasientar.

​​​Generell besøkstid
​15.00 - 16.00 og 18.00 - 19.00

Intensivavdeling
​Vend dykk i vaktrommet for avtale om besøk​

Føde-/barselavdelinga
​
Gje mor, partnar og dei nyfødde borna ro

Dei aller fyrste dagane med den nyfødde er det viktig at familien får mest mogleg ro og kvile. Dette for å bli godt kjend med kvarandre samt at mor skal får nok ro og tid til å kome godt i gang med amminga. Me anbefalar også at den fyrste tida heime vert avgrensa til dei aller nærmaste.
Partner/ ledsager / den eine nærmaste pårørande er velkomen til barselavdelinga på dagtid mellom 09 og 20. Dersom mor ligg på rom saman med ei anna barselkvinne er det fint at dei vert einige seg i mellom i forhold til besøk slik at det også vert rom for ro og kvile.

For andre besøkande tillet me kun besøk av den nyfødde sine sysken mellom 17.00-18.30.

Her finn du litt informasjon om kven du vil møte, og litt om kva reglar som gjeld for deg som pasient når du er innlagt på sjukehus.

​​Pasientar som blir innlagt for øyeblikkeleg hjelp har ikkje moglegheit til å planlegge sjukehusopphaldet. Men dersom du mottar innkalling på førehand, kan det vere greit å førebu seg litt.

Personalet har namneskilt med tittel, slik at du skal kunne sjå kva yrkesgruppe kvar enkelt tilhøyrer. Du kan sjølvsagt også spørje vedkomande direkte viss du er i tvil om kven du møter. Her er ei liste over dei yrkesgruppene du vanlegvis vil møte på sjukehuset:
​​​

  • Lege ​og sjukepleiar har hovudansvaret for deg når du er innlagt på sjukehus​
  • ​Bioingeniør kjem til avdelinga kvar morgon for å ta blodprøvar eller andre prøvar
  • Radiograf førebur og utfører CT-, MR- og røntgenundersøkingar av deg på Radiologisk avdeling.
  • Fysioterapeut hjelper deg med å førebygge funksjonsvanskar som følge av for eksempel operasjonar. Kan også hjelpe deg med å få tilbake tapt bevegelsesevne, eller til å lære deg å leve vidare med endra funksjonsnivå.
  • Ergoterapeut hjelper deg med å fungere best mogleg i dagleglivet etter skade og sjukdom, og legg til rette praktisk hjelp.
  • Sosionom gir deg informasjon om forskjellige hjelpetiltak og kan formidle kontakt med aktuelle instansar, for eksempel helse- og sosialetaten eller pasientombodet.
  • Klinisk ernæringsfysiolog hjelper deg å leggje om kosthaldet dersom nødvendig.
  • ​Studentar og spesialistkandidatar. Voss sjukehus er ein del av Haukeland universitetssjukehus, som årleg utdannar eit par tusen helsearbeidarar. Det betyr at studentar og spesialistkandidatar av og til er med i samband med undersøkingar, pleie og behandling under opphaldet. Dette ber vi deg vere merksam på og ha forståing for.

Alle pasientar og besøkande kan bruke gratis trådlaust internett på dei fleste områda på sjukehuset.

Gjest.ihelse.net er eit trådlaust nettverk for besøkande, pasientar og tilsette. Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:

  1. Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
  2. Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).​
  3. Trykk "Godta" når du har lest og forstått vilkåra.

Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal bare være nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar. 

 
Trøbbel med å kople til trådlaust internett?
Sjukehuset har dessverre dårleg nettverk nokre stader. Du kan derfor ha problem med å få logga deg på nettverket. Vi beklagar dette, og jobbar med å utbetre dette.
 
Har du ein nyare mobiltelefon, og problem med å kople det til trådlaust gjestenett på sjukehuset? Det kan skuldast nettverksinnstillingane på telefonen din.