Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
Cytostatika/kjemoterapi
Cellegiftbehandling
Cellegift, også kalla kjemoterapi eller cytostatika, er medisinar som blir brukte for å behandle sjølve kreftsjukdommen. Cellegift øydelegg kreftcellene. Også friske celler blir skadde, derfor opplever mange ulike biverknader av cellegift.
Målet med cellegiftbehandlinga
Kurativ behandling har som mål å heile sjukdommen
Livsforlengande behandling har som mål å forlenge livet
Symptomlindrande behandling har som mål å lindre plagsame symptom
Kor lenge og kor mykje vi skal behandle sjølve kreftsjukdommen, er ofte ei vurdering. Dine ønske og kunnskap om sjukdommen er vesentleg å ta omsyn til. Allmenntilstanden din har mykje å seie for kva behandling du bør få. Av og til må vi starte behandlinga for å sjå korleis ho verkar på deg og kreftsjukdommen.
Informasjon frå deg og dine pårørande, og dessutan dialog mellom deg og legen, er avgjerande når vi skal planlegge, starte og avslutte den vidare behandlinga. Du får informasjon om kva som er formålet med behandlinga som blir tilboden.
Tilvising og vurdering
Cellegiftbehandling er alltid føreskriven av lege, men det er vanlegvis ein sjukepleiar som gir deg sjølve cellegiftkuren. Det skjer både på poliklinikkar og ved innlegging på sjukehus.
Før
Før kuren startar må du ta blodprøver. Dette gjer du oftast same dag eller dagen før. Ved enkelte typar cellegiftkurar skal det også takast EKG før første kur.
Vi anbefaler at du et eit lett måltid før cellegiftbehandlinga.
Under
Vanlegvis blir cellegiftkurar gitt intravenøst, det vil seie gjennom ei blodåre. Ved utvalde kreftsjukdommar kan cellegift også settast direkte i urinblæra eller i ryggmergsholrommet. Cellegift som tablettar eller kapslar skal svelgast heile med rikeleg mengde drikke. Varigheita av éi cellegiftbehandling kan variere frå nokre minutt til fleire dagar. Intervallet mellom kurane er vanlegvis éi til fire veker.
Ein cellegiftkur kan bestå av ulike typar cellegifter som blir gitt fortløpande etter kvarandre. Nokre kurar krev innlegging på sengepost, men oftast kan kurane givast på poliklinikkar.
Etter
I samband med cellegiftbehandling er det viktig med god hygiene fordi nedbrytningsprodukt blir skilde ut gjennom slimhinner, urin, avføring og oppkast. Dette gjeld særleg dei tre første døgna etter avslutta kur. Her følger nokre generelle råd:
Vask hendene godt med varmt vatn og såpe etter toalettbesøk
Bruk papir for å tørke opp eventuelt søl, vask deretter med vatn og såpe
Kast bind og bleier i ein eigen plastpose
Vask klede og sengeklede som blir tilsølt, med éin gong
Ved seksuell kontakt bør ein bruke kondom
Ved å følge desse forholdsreglane, kan du trygt vere saman med andre akkurat som før – også barn og gravide. Du bør likevel unngå nærkontakt med personar som har symptom på infeksjonssjukdom.
Behandling med cellegift kan gi dårleg matlyst. Dersom du har vedvarande nedsett matlyst over fleire dagar er det viktig at du kontaktar sjukepleiaren din eller ein annan kontaktperson på sjukehuset. Det er viktig at du drikk godt, minimum to liter væske dagleg. Dette fordi mange cellegifttypar og deira nedbrytingsprodukt blir skylde ut med urinen. Rikeleg inntak av væske kan òg førebygge kvalme.
Energirike drikker og vatn er bra. Når det gjeld mat, er det ofte lettare å få i seg kald enn varm mat, salt mat i staden for søt mat og flytande i staden for fast. For eksempel kan salat og brød, eggerøre og røykalaks eller tomatsuppe smake godt.
Det kan også vere lurt å spe på med næringsrike mellommåltid, som ost, tørka frukt, nøtter og næringsrike drikker. Det finst ulike typar næringsdrikker som du kan få på resept eller kjøpe på apoteket. Du kan også tilsette næringspulver i matlaginga. Sjå også eigne brosjyrar for meir informasjon om ernæring. Prøv å lage appetittvekkande og innbydande måltid, men ver oppmerksam på at cellegiftbehandling ofte fører til at maten smakar annleis enn før.
Cellegiftbehandling er knytt til fleire biverknader fordi behandlinga også påverkar dei normale cellene i kroppen. Intensiteten og varigheita av biverknadene avheng av type cellegiftkur og varierer frå person til person. Det er viktig at du nøye følger råd frå sjukepleiar og lege om når du skal ta kontakt med helsepersonell etter kuren. Eksempel kan vere feber eller kraftig diaré. Ved neste kur eller kontroll er det viktig at du er open om plagene du eventuelt har hatt sidan førre kur.
Dei fleste cellegiftkurar set ned beinmergsproduksjonen av raude og kvite blodlekamar og dessutan blodplater. Talet på kvite blodlekamar søkk etter behandlinga. Dette oppstår oftast 5 til 15 dagar etter kur og avheng av kva kur som er gitt. I denne fasen er du ekstra utsett for infeksjonar. Unngå derfor nærkontakt med menneske som openbert har symptom og teikn på infeksjon.
Cellegiftbehandling kan redusere nivået av blodplater, dette kan medføre auka blødingsfare. Etter lengre tids behandling kan også produksjonen av raude blodlekamar settast ned og det kan bli aktuelt med blodoverføring.
Alle biverknadene som påverkar beinmergen er forbigåande og det er ingen praktiske ting du kan gjere for å betre denne tilstanden. I utvalde tilfelle kan det bli aktuelt å gi medisinar som stimulerer produksjonen av kvite blodlekamar.
Fleire cellegiftkurar kan gi kvalme og brekkingar. Ubehaget kjem ofte nokre timar etter avslutta behandling og kan halde fram i 1–4 døgn etter siste behandlingsdag. Dei siste åra har vi fått svært effektive kvalmestillande medikament mot kvalme som er forårsaka av cellegift. Det er derfor svært viktig at du tar slike medikament som anbefalt av legen din på sjukehuset. Psykiske faktorar som stress og angst kan også påverke opplevinga av kvalme, berre tanken på neste kur kan vere nok til å utløyse brekkingar hos enkelte.
Slappheit er ein vanleg biverknad av cellegiftbehandling dei første 1–3 døgna etter behandling. Deretter vil slappheita gradvis minke over dei neste dagane.
Nokre cellegiftkurar kan medføre varierande grad av håravfall på hovudet og at kroppshår elles blir fortynna. Dette skjer vanlegvis etter 1–2 kurar. Håret vil komme gradvis tilbake etter avslutta behandling. NAV gir økonomisk støtte til parykk og hovudplagg når pasienten har attest frå lege.
Nokre få cellegifter kan gi kortvarige smerter i armen fordi det oppstår ein irritasjon av blodåresveggen. Andre cellegifter kan gi skade i normalt bindevev og muskulatur dersom cellegift kjem utanfor blodåra.
Somme cellegiftkurar kan gi feber nokre timar etter behandling. Dette er ein normal reaksjon, og er ikkje farleg. Det er likevel svært viktig å vere merksam på feber som oppstår mellom kurane, da dette kan vere det første teiknet på ein livstruande infeksjon. Ved feber over 38 grader mellom kurane må lege kontaktast med ein gong.
Fleire cellegifter kan forårsake slimhinnebetennelse i munn og svelg, tarmar, magesekk, urinblære og underlivet hos kvinner. Slimhinnebetennelse i munnslimhinna kan forårsake smerter ved tygging og svelging av mat og dermed nedsett matlyst. Det kan også førekomme sår i magesekk og i slimhinnene til tynntarmen.
Sårheit i blæreslimhinna kan medføre svie ved vasslating, og dessutan hyppig vasslating, og sårheit i skjeden kan forårsake smerter ved samleie. Det er vanleg at såra lækjer seg sjølve etter nokre dagar og i god tid før etterfølgande cellegiftbehandling.
Under behandling kan kvinner få uregelmessig menstruasjon, eller ho kan stanse heilt. Likevel bør kvinner bruke prevensjon både i behandlingsperioden og i cirka eitt år etter behandlinga er avslutta, på grunn av risiko for skadar på eggcellene under behandlinga.
Produksjon av sædceller hos menn blir påverka og dette gjer at befruktningsevna kan bli sett ned. Menn bør også bruke prevensjon for å hindre overføring av skadde sædceller til partnaren. Grada og varigheita av nedsett befruktningsevne er først og fremst avhengig av alder: Jo yngre, desto betre er sjansen for å bevare befruktningsevna.
Det kan oppstå forbigåande skade av små nerveforgreiningar som kan gi kjensleløyse, nomenheit og kuldesanseinntrykk på tær og fingertuppar. Dersom slike biverknader oppstår, forsvinn dei vanlegvis nokre veker eller månader etter avslutta behandling. I nokre tilfelle vil ein måtte stoppe eller endre på cellegiftbehandlinga for å unngå varige plager.
Ver merksam
Når du er under cellegiftbehandling er du ekstra utsett for infeksjonar. Unngå derfor nærkontakt med menneske som openbert har symptom og teikn på infeksjon.
Ved feber over 38 grader mellom cellegiftkurane må du kontakte lege med ein gong.
Line 16E har avgang frå Xhibition i Småstrandgaten
Busstoppa rundt Haukeland:
Ulriksdal for besøkande til Ulriksdal helsepark og Glasblokkene (line 5, 6, 16E)
Haukeland sjukehus Nord for besøkande til Glasblokkene, Kvinneklinikken, Augebygget og Haukeland hotell (line 5, 6, 12 og 16E)
Haukeland sjukehus Sør for besøkande til Sentralblokka og andre bygg på Haukelandsområdet (line 5, 6, 12 og 16E)
Ibsensgate - arbeidsruter
Nærmaste stoppestad til Haukeland er bybanestoppet Haukeland sjukehus. Banen stoppar nord for Sentralblokka, like ved Glasblokkene, på Haukelandsområdet. Det tar om lag 5 minutt å gå frå stoppet til sjukehuset.
Parkeringsanlegget på Haukeland er delt inn i ulike område på og i nærleiken av sjukehuset. Vi har dessverre ikkje nok plassar til alle som ønsker å parkere på sjukehuset.
Av omsyn til dei som må bruke bil, oppmoder vi derfor dei som kan, til å bruke offentleg transport. Det er også mogleg å parkere på Bystasjonen og ta buss/bane det siste stykket opp til Haukeland.
For dei som av ulike årsakar må bruke bil, er det parkeringsplassar på ulike områder på og i nærleiken av sjukehuset.
Det er ikkje mogeleg å nytte kollektivtransport til Protonbygget, men du kan ta buss eller bane til Sentralblokka på Haukelandsområdet. Herifra kan du gå opp utandørs via Haukelandsbakken.
Innandørs
Føl skilt i underetasje i Sentralblokka til gangtunnel til Protonbygget. I enden av gangtunnelen er det heis til Protonbygget.
Parkering for bil, MC og sykkel i tilknytning Protonbygget er tilgjengeleg i etasje U2. Det er eigen innkjøring via rulleport.
Det er 34 parkeringsplasser for bil innendørs, inkludert 5 for HC (inkl. 2 stk. med lading) og 5 ladeplasser for el-biler. Det er ikkje avklart kor mange avplassane som kan nyttast av pasientar.
Det er eigen sone for parkering av MC innandørs
Parkeringsplassene på utsida av Protonbygget er reservert boligblokkene.
Pårørande, taxi og Pasientreiser kan sette av og hente pasientar utanfor hovudinngangen.
Praktisk informasjon
I foajeen i Sentralblokka på Haukeland finn du eit apotekutsal for publikum. Dei gjer klar resepten din medan du ventar der.
Apotekutsalet har eit variert varetilbod, og fører dei legemidla sjukehuset nyttar i behandlinga. Dei skaffar også legemiddel som ikkje er marknadsførte i Noreg eller som må produserast spesielt. I tillegg har dei hudpleie- og hygieneartiklar og ernæringsprodukt, samt andre apotekvarer og sjukepleieartiklar.
Dei ansatte ved apoteket gir deg informasjon, råd og rettleiing om legemiddel og legemiddelbruk og kan tilby samtale/rettleiing mellom personale og pasient på eit uforstyrra samtalerom. Dei tilbyr og opplæring i blodsukkermåling og bruk av inhalasjonspreparat.
Apoteket tar også i mot gamle legemiddel til destruksjon.
Du kan betale med Vipps på apoteket. Du kan derfor mellom anna betale på førehand når du skal hente bestilte medisinar.
Ved inngangen til Parkbygget finn du ventesone A som er ope for pasientar og pårørande mellom kl. 07.30 -15.30. Her finst aviser, blad, tv, trådlaust nettverk og ein lekekrok for dei minste. Vi oppfordrar pasientar som ventar på time til lege eller på blodprøvesvar, til å nytte Atriet. Det er begrensa sitjeplassar i poliklinikken, så vi oppfordrar også pårørande til å venta lengst mogleg i Atriet.
For dei som skal ha behandling, er det eit eiga venterom i behandlingseinheita.
Kreftavdelinga har dei siste åra satsa mykje på å inkludere barn og ungdom som har sjuk mor eller far i avdelinga. Vi har lagt vekt på å gjere seksjonane barnevennlege.
Som inneliggande pasient vil du få matservering på avdelinga du ligg på. I tillegg kan du og besøkande kjøpe alt frå dagens middag til smårettar, bakevarer og kioskvarer på sjukehuset. I nærmiljøet finst også fleire daglegvarebutikkar.
• Medisinar: Dersom du bruker medisiner fast, tar du med en oversikt over disse når du kommer til oppmøte.
• Verdisaker: Avdelinga har ikkje høve til å ta ansvar for verdisaker.
Innleggingsdagen
Den første dagen går med til prøvetaking, informasjon og samtale med helsepersonell. Du må rekne med litt venting mellom dei ulike gjeremåla denne dagen.
Legen vil undersøke deg og du vil få informasjon om vidare prøver/ undersøkingar og behandling.
Du vil også få ein innkomstsamtale med pleiepersonell og få ein del skriftleg informasjon om avdelinga og rutinane der.
Beskjed om poliklinisk time gjer vi vanlegvis via eit innkallingsbrev. Du kan også få tildelt time pr. telefon eller via lege, for eksempel ved utskriving frå sengepost. Brevet/informasjonen inneheld opplysningar om:
Dag og tid for oppmøte.
Beskjed om du må ta blodprøver ved poliklinikken ved frammøte.
Medisinar: Ved første konsultasjon må du hugse å ta med ei oversikt med namn, dose og hyppigheit av faste- og behovsmedisinar du bruker.
Informasjon om kva for avtalar som er gjort i samanheng med konsultasjonen.
Informasjon dersom det er aktuelt å bu på sjukehotellet.
Informasjon om å berekne god tid på grunn av parkeringsproblem på sjukehusområdet.
Praktisk informasjon
Poliklinikken ligg i 1.etasje i Parkbygget med inngang frå sjukehusparken i underetasjen.
Vennligst henvend deg i skranken i Parkbygget/Atriet U.etasje ved ankomst for registrering. Her vil du bli vist vidare til blodprøvetaking eller konsultasjon/behandling.
Behandlingen kan foregå over fleire dager, og du vil då bu heime eller på sjukehotellet mellom kvar behandlingsdag.
For å utnytte ressursane best mogleg, er det lagt opp til eit tett program. Dette kan medføre noko venting. Har du vært hos lege eller får cellegiftkurar, må du betale ein eigenandel dersom du ikkje har frikort. Frikort må takast med til konsultasjonen for registrering. Det er anledning til å ha med seg ein pårørande eller ein venn til legetimen/behandling.
Pasientbiblioteket på Haukeland er til for pasientar og pårørande. Her er utlån av bøker, både tekst- og lydbøker, filmar, musikk og tidsskrift. Biblioteket har også mange aviser til utlån, mellom anna alle lokalavisene i distriktet. For dei som ikkje kan komme seg til biblioteket, har vi et tilbod med boktraller med eit utval frå biblioteket som blir trilla rundt til avdelingane.
Pasientbiblioteket finn du i foajeen i Sentralblokka på Haukeland. Kom innom for ein prat, lån ei bok eller slå deg ned i salongen med ei avis.
Pusterommet treningssenter er ein del av Kreftsenter for opplæring og rehabilitering (KOR) ved Kreftavdelinga. Rehabiliteringstilbodet er for kreftpasientar med gitte diagnosar, og all fysisk aktivitet inngår i tilbodet.
Alle pasientar og besøkande kan bruke gratis trådlaust internett på dei fleste områda på sjukehuset.
Gjest.ihelse.net er eit trådlaust nettverk for besøkande, pasientar og tilsette. Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:
Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).
Trykk "Godta" når du har lest og forstått vilkåra.
Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal bare være nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar.
Trøbbel med å kople til trådlaust internett?
Sjukehuset har dessverre dårleg nettverk nokre stader. Du kan derfor ha problem med å få logga deg på nettverket. Vi beklagar dette, og jobbar med å utbetre dette.
Har du ein nyare mobiltelefon, og problem med å kople det til trådlaust gjestenett på sjukehuset? Det kan skuldast nettverksinnstillingane på telefonen din.
Nødvendige papir som transportrekvisisjon, reseptar, sjukemelding osb. Utskrivingsskjema som gir deg informasjon om eventuelle medisinar, oppfølging heime og vidare avtaler med avdelinga. Dette skjemaet bør du ta med ved besøk hos fastlegen.
Bruk anledninga til å spørje om ting du lurer på.
Du kan gjerne ha med deg pårørande ved utskrivingssamtalen.
