Hyperbar oksygenbehandling, planlagt

Det er sjølve behandlinga i trykkammer som er sentralisert, slik at du skal vere ferdig utgreia på heimstaden før du kan bli tilvist til oss.

Eit unntak er pasientar med diabetiske fotsår. Desse blir tilvist til vurdering av mikrosirkulasjonen (blodsirkulasjonen i dei minste blodåra) i huda rundt såret for å sjå om det er sannsynleg at trykkammerbehandling vil vere nyttig. Undersøkinga er poliklinisk og varer i ca. to timar. Du reiser att og fram på dagen. Ved undersøkinga blir det festa elektrodar på huda rundt såret for å måle mikrosirkulasjonen, dette gjer ikkje vondt. I tillegg blir det gjort ei vurdering av kor godt såret er avlasta, om det er infeksjon i såret og om lokalbehandlinga er god.

Ventetid

For dei fleste kroniske tilstandar vil det vere garantitid for start av behandling innan seks månader. For enkelte tilstandar som osteoradionekrosar og stråleskader som medfører transfusjonskrevjande blødingar vil det vere garanti for start av behandling innan tre månader, og vi vil forsøkje å rydde plass for pasienten så raskt vi kan. Ventetida er vanlegvis kortare enn garantitida.

Det vil ikkje bli vurdert behandling av pasientar med andre tilstandar enn dei på lista over indikasjonar som er godkjende av norske helsestyresmakter.

Førebuing

Om pasienten brukar å ha problem med å utjamne trykket til mellomøyra eller dersom pasienten vert forkjøla bør ho/han starte med nasedråper i full døgndose eit par dagar før behandlinga tek til. 

Kva skjer under behandlinga?

Første behandlingsdag startar med eit felles informasjonsmøte med påfølgjande legekonsultasjon. Deretter blir ein vist rundt i trykkammeranlegget. Seinare same dag vil ein starte HBO-behandlinga.

I trykkammeret kan du sjå ut og snakke med sjukepleiaren som overvakar deg. Kammeret settast under trykk, og du vil måtte utlikne trykket i øyrene på same måte som når du landar med fly. Trykkauka tar om lag 7-14 minuttar, etter dette ligg du i kammeret i om lag 100 minutt.

Trykkammeret har acrylglasveggar og du kan høyre musikk eller sjå film / TV. Du kan ha med eigne CD/DVD-plater eller låne her hos oss eller på pasientbiblioteket..

Etter behandlinga senkast trykket gradvis til vanleg omgjevnadstrykk, og du kan gå ut av kammeret. Heile seansen tar cirka to timar.

Sjå informasjonsfilm om HBO-behandling:

Vanlege biverknadar

Problem med å utjamne trykket til øyra: Den hyppigst inntreffande biverknaden ved HBO er ei kjensle av å ha ein dott i øyret og smerter i øyra avdi ein ikkje greier å utjamne trykket til mellomøyra. Dette er ikkje farleg, men det er ei plage og kan gjere ondt. For å unngå kjensle av å ha ein dott i øyret og smerter i øyra, er det naudsynt at du tek til å utjamne trykket til øyra straks vi tek til å auke trykket i trykkammeret. Nyttige teknikkar er å svelge, gape eller å halde for nasen og blåse luft imot. Om du får kjensle av å ha ein dott i øyret som du ikkje får vekk ved å utjamne trykket, eller dersom du får ondt i eit øyre må du seie frå til sjukepleier straks. Vi kan lett stogge trykkøkinga og lette litt på trykket til du får utjamna. Om du vert forkjøla slik at det blir ekstra vanskeleg å utjamne, eller om du har litt problem med dette i utgangspunktet, så har vi nokre triks på lager. Vi kan freiste å gje deg slimhinneavsvellande nasedråper på førehand. Om dette ikkje er nok, kan vi gje deg slimhinneavsvellande tablettar. Om vi ikkje lukkast med dette heller, så kan vi henvise deg til Øyre-nase-halslege for å få laget eit lite hull i trommehinna di i lokalbedøving. Nokre gongar vert det sett inn eit dren (ventilasjonsrøyr) i trommehinna i same seanse.

Om det har vore problem med trykkutjamninga nokre dagar, så er det somme som hev kjensle av å ha ein dott i øyret heile tida og høyrer litt dårlegare enn dei bruker. Dette kan skuldast undertrykk i mellomøyret eller at det har kome litt væske i mellomøyret. Både delar går over av seg sjølve, men det kan ta nokre veker. Det er lurt å utjamne trykket til øyra og når du ikkje er i trykkammeret om du skulle få slike plager.

Trøyttleik på ettermiddagen: Nokre kjenner oksygenets verknad på hjernen ved at dei vert ekstra trøytte på ettermiddagen dei dagane dei har fått HBO. Trøyttleiken er ikkje til stades dei dagane ein ikkje får HBO. Om du opplever slik trøyttleik så er det berre å teke omsyn til den og kvile eller ta ein lur. Det er ikkje farleg å oversjå trøyttleiken og vere i rørsle det du ønskjer.

Endra syn: Nokre vil etter fire til seks veker kjenne at synet har endra seg. Dette skuldast ei forbigåande endring i augelinsa. Det vanlege er å vertemeir nærsynt eller mindre langsynt alt etter utgangspunktet. Synsendringa går gradvis attende når du er ferdig med HBO og skal vere komen attende til utgangspunktet etter tre månader. Om synsendringa vert plagsom, bør du ikkje gå til innkjøp av nye og dyre briller, men kjøpe nokre billege med einstyrkeglass på f. eks. Nille. 

Om synsendringa er stor, kan det vere du må avstå frå bilkøyring nokre veker. Bilkøyring i mørke eller i tunellar vil vere ei ekstra utfordring. Vi anbefaler ikkje at våre pasientar som kjem langveis frå køyrer eigen bil til og fra Bergen, da det kan skje at dei ikkje kan køyre bilen heim att etter avslutta HBO.
Om du får synsendringar som ikkje går heilt attende i løpet av tre månader, ber vi deg kontakte oss på til 55 97 38 75  så skal vi hjelpe deg med vidare utgreiing.

Sjeldne biverknader

Miste ein plombe: Om du har ein dårlig plombe i ei tann, dvs. luft mellom plomben og tanna, kan denne luften utvide seg når vi slepper ut trykket frå trykkammeret og plomben fell ut. Om du skulle oppleve dette, og det kjennest ubehageleg ut, så kan du seie frå til oss. Vi henviser deg til Kjevekirurgisk tannklinikk for å få ein mellombels plombe.

Klaustrofobi og uro: Monge gruer seg for HBO avdi det er nytt og ukjend. Det er ikkje noke merkeleg og det er vi førebudde på. Dei som har klaustrofobi vil og kjenne ubehag ved denne behandlingsforma. Om du har klaustrofobi eller uro gjer vi deg roande medisin på førehand så du klarer å gjennomføre behandlinga. Vi justerer dosen etter kva du treng. Dei fleste som berre har engsta seg på førehand vil trappe ned og stogge med medisinen etter ei vekes tid. Då er dei godt vane med HBO og veit kva det inneber. Dei som treng roande medisin gjennom heile behandlingsserien, vil få det. Medisinen gjer deg trøytt og uopplagd på ettermiddagen, så dei færraste vil nytte den over fleire veker. Under behandlinga kan du sjå film, og det vil drøye tida og avlede tankane litt som ei hjelp til dei som har grudd seg. Det er lurt å finne ein film som engasjerer deg.

Oksygenutløyste kramper: Nokre hjerner reagerer på å ha mykje oksygen rundt seg med å fyre av eit krampeanfall. Om dette skjer mister pasienten medvitet og får rykninger i armar og bein. Vi veit kva som skal til for å handsame krampene: vi skifter pustegass frå oksygen til luft og reduserer trykket i kammeret. Når pasienten tas ut er som oftast krampene borte, men pasienten kan vere forvirra ei kort tid. Dei som får oksygenutløste kramper vert undersøkte på Nevrologisk avdeling for å greie ut om det kan vere andre årsakar til kramper. Dei held deretter fram med HBO med krampeforebyggjande medisin. Slike kramper vert berre utløyste av oksygenkonsentrasjoner som er så høge som man får i trykkammer. Dei som får oksygenkramper får ikkje epilepsi og dei får ikkje krampetendens seinare. Oksygen er ikkje farleg for dei som har hatt slike kramper. Denne biverknaden førekjem svært sjeldan. Vi utfører ca 5000 HBO kvart år og har eit krampetilfelle ca kvart femte år. For å førebyggje slike oksygenkramper har vi ei luftpustepause i fem minutt kvar halvtime. Du vert då beden om å puste på ei maske og det er vanleg luft du puster på maska. Sjukepleiar held orden på tida og ber deg legge maska ned att etter fem minutt. Alkohol vil senkje krampeterskelen. Vi ber deg difor avstå frå å drikke meir enn ei alkoholeining kvelden før/same dag du skal til HBO.

Har du spørsmål om biverknader til HBO kan du spørje sjukepleiaren som opererer trykkammeret eller på kontrolltime hjå lege.

Spesielle forholdsreglar

• Blodsukker - Det er viktig at du har spist før behandlinga tek til, slik at ikkje blodsukkeret er lavt. Dette er spesielt viktig for pasientar med diabetes som brukar insulin.
• Røyking - Føremålet med behandlinga er å betra blodgjennomstrøyminga i områder med nedsett oksygenforsyning. Røyking vil aktivt motverka effekten av HBO. Det er derfor svært viktig at du ikkje røykjer i dei vekene HBO behandlinga varer. Du må slutte å røykje 3 veker før du kjem til behandling. Snakk eventuelt med lege om dette.
• Helsetilstand - Ved endringar i helsetilstanden i ventetida ta kontakt med Seksjon for hyperbarmedisin.
  

Sikkerheit

Det er auka brannfare i eit lukka kammer der ein tilfører oksygen. Difor er det strenge reglar for kva du kan ha på deg og ta med deg til trykkammeranlegget.

• Det er absolutt forbode å ta med seg fyrstikker, lighter eller liknande til trykkammeranlegget. Om slikt blir teken med medfører det at behandlingsserien blir avslutta.
• Ved behandling i kammeret byter alle pasientar om til bomulls-klede. Bomullstruser av minst 90 % bomull og eventuelt briller har du med deg sjølve, anna utstyr får du utdelt. Brilleinnfatninger av titan kan ikke nyttes i trykkammer då dei kan gje opphav til gnistar.
• Det er ikkje lov til å ha på seg leppestift, fuktigheitskrem, deodorant, sminke, parfyme, etterbarberingsvatn, neglelakk, kunstige negler, hair extension, hårstylingsprodukt, ringer, smykke, klokke, harde kontaktlinser og høyreapparat.
• For å unngå at ein kjem i skade for å ta med seg noko inn i kammeret som kan medføre risiko, blir du kvar dag sjekka av sjukepleiar i kammeranlegget.
  Det er ikkje tillat med e-sigarettar på sjukehuset.

Annan sjukdom som oppstår under HBO

For deg som bur på Haukeland hotell kan du ved akutt sjukdom (der du heime hadde kontakta Legevakt) kontakte resepsjonen på hotellet. Dei vil kontakte vakthavande dykkarlege. Dykkarlegen vil ringe deg for å høyre kva du treng av bistand. Om du skulle verte sjuk på dagtid så er det best å kontakte lege ved Seksjon for hyperbarmedisin telefon  55 97 38 75.

Synsendringer som bivirkning til HBO behandling

Rundt 60 % av dei som får HBO i einmannstrykkammer rapporterer at dei merker synsendring mot slutten av behandlingsserien. Dette skuldes ein endring i brytningsindeksen til augelinsa i nærsyntretning. Dei som er nærsynte frå tidlegare vert meir nærsynte, mens dei som er langsynte frå tidlegare vert mindre langsynte og kan moglegvis sjå utan briller ei stund.

Synsendringa går gradvis attende i løpet av ca tre månader. Vi anbefaler ikkje at du skaffer deg nye og dyre briller i dette tidsrommet. Billige briller fra Nille eller andre billegkjeder kan vere naudsynt i ein periode for nokre.

Om synsendringa er betydeleg, vil du ikkje kunne køyre bil på nokre veker. Nærsyntendring vil kunne gje ekstra utfordringer ved bilkøyring i mørke og i tunellar. Sidan synsendringa går attende og ikkje antas å vare meir enn seks månader blir køyreforbodet ikkje meldt til Fylkeslegen. Du er ansvarleg for å avstå fra bilkøyring så lenge du ikkje ser godt nok (på same måte som du er ansvarleg for ikkje å køyre med promille).

Dersom synsendringene likevel ikkje skulle gå attende i løpet av tre månader vil vi gjerne at du ringer oss på tlf 55 97 38 75, så skal vi gje råd om vidare utgreiing.

Om din optiker ønskjer informasjon om augebiverknader etter HBO, er denne artikkelen publisert i tidsskriftet Optikeren grei å lese.

Refraksjonsendringer ved hyperbar oksygenbehandling (pdf)