Ankelprotese
Pasientar som har eit øydelagt ankelledd som følge av artrose, leddgikt eller tidlegare skadar vil bli vurdert med tanke på operativ behandling.
Dersom ein mener ein operasjon er nødvendig vil nokon pasientar bli tilbydd protese, medan andre vil få avstiving av ankelleddet. Dei to inngrepa har sine fordelar og ulempar som vil bli diskutert nøye med deg.
Operasjon med ankelprotese er ein relativt sjeldan operasjon (færre enn100 per år i Noreg), og resultata er ikkje fullt så gode som med protesar i hofte og kne.
Sjølve prosedyren inneber at ein fjernar noke bein på begge sider av ankelleddet og erstattar leddet med ein bevegeleg leddprotese av metall og plast som skal gro fast i beinet.
Før
Det er viktig at du held deg i aktivitet heilt fram mot operasjonen. Om du ikkje har fått beskjed om noko anna, så bør det vonde leddet bli bevega og belasta så godt det lar seg gjere. Dette gjer knoklane sterkare og gjer opptreninga etter operasjonen enklare.
Førebygging av infeksjon
Infeksjon er ein frykta komplikasjon til protesekirurgi. Desse tiltaka kan minske risikoen:
- Eit variert og næringsrikt kosthald i forkant av operasjonen
- Dersom du røyker bør du slutte, eller i alle fall redusere forbruket frå 4 veker før operasjonen til såret er heilt grodd 3-4 veker etter operasjonen. Det same gjeld dersom ein har eit overforbruk av alkohol.
- Dersom du har sukkersjuke (diabetes) må du vere ekstra nøye med å kontrollere og regulere blodsukkeret i forkant av operasjonen, gjerne i samråd med fastlegen.
- Pågåande infeksjonar (f.eks. naglerotsbetennelse, urinveisinfeksjon, hudinfeksjon, tannrotsbetennelse eller lignande) eller opne sår - aukar sjansen for å få infeksjon i proteseleddet. Slike infeksjonar må derfor vere ferdigbehandla i god tid før operasjonen.
Medikament
Nokre medikament skal stoppast eit antall dagar eller veker før operasjonen. Dette vil du få beskjed om ved førebuande undersøkingar før operasjonen.
Oftast blir det nytta spinalbedøvelse ved denne type kirurgi, men iblant blir det naudsynt med narkose. Då må du faste.
Faste
Før operasjonen/undersøkinga må du faste. Dersom du ikkje møter fastande, kan det hende vi må avlyse eller utsetje timen.
Dei siste 6 timane før operasjon/undersøking skal du ikkje ete mat eller drikke mjølk/mjølkeprodukt. Barn kan få morsmjølkerstatning inntil 4 timar før operasjon/undersøking, og morsmjølk inntil 3 timar før. Dei siste 2 timane skal du unngå tyggegummi, drops, snus og røyk, fordi dette kan auke mageinnhald og magesyre.
Fram til 2 timar før operasjon/undersøking kan vaksne drikke klare væsker. Barn kan drikke klare væsker fram til 1 time før. Klare væsker er: Vatn, saft, juice utan fruktkjøt, brus, te og kaffi utan mjølk. Alle kan svelge medisinar med eit lite glas vatn inntil 1 time før. Du kan pusse tenner og skylje munnen når som helst.
- Mat og mjølk/mjølkeprodukt: Skal stoppast 6 timar før
- Klare væsker, tyggegummi, drops, snus og røyk: Skal stoppast 2 timar før
- Klare væsker, barn: Skal stoppast 1 time før
Dersom du likevel har ete eller drukke utanom de tidene som står her må personalet få vite det. Før enkelte inngrep skal du drikke ein bestemt mengde næringsdrikk.
Strengare reglar kan vere naudsynt for nokon. Det får du i så fall beskjed om.
Under
Nokre veker før operasjonen vil du møte ein anestesilege og kirurgen som skal operere deg. Du vil få informasjon om kva som skal gjerast, kva for eit resultat du kan forvente av operasjonen, og om potensielle komplikasjonar knytta til operasjonen og bedøvinga.
Om du er usikker på om du ønsker operasjonen, må du formidle dette tydeleg til kirurgen. Det er ikkje for seint å ombestemme seg, og ved usikkerheit kan ofte være fornuftig å utsette operasjonen.
På operasjonsdagen vil du bli følgt til operasjonsavdelinga. Her vil du bli tatt i mot ein anestesisjukepleiar som fører deg vidare. Den vanlegaste bedøvinga ved operasjoner i beina er ryggbedøving (spinal).
Operasjonen varer i 1-3 timar avhengig av metode. Like før, under og etter operasjonen får du antibiotika for å førebygge infeksjon. Når operasjonen er ferdig vil det bli lagt på ein gipsbandasje frå tåballar til øvst på leggen.
Etter operasjon
Når operasjonen er ferdig blir du liggande på Oppvakninga i nokon timar medan bedøvinga går ut av kroppen. Etterpå blir du flytta til sengepost.
Det er svært viktig at ein kjem seg raskt på beina etter proteseoperasjonar. Fysioterapeutar vil instruere deg og hjelpe deg i gong, men eigeninnsats og motivasjon er viktig. Dersom du kjem deg raskt på beina er faren for komplikasjonar som infeksjonar og blodpropp mindre. Du vil få behandling med smertestillande medikament slik at dette skal la seg gjere.
Etter
Trening og bevegelse
Etter operasjonen er ankelen gipsa inn slik at bevegelsestrening av leddet ikkje er aktuelt. Treninga på sjukehuset består i å øve på å gå med krykker eller anna ganghjelpemiddel. Vanleg etterbehandling vil innebere at du blir utskriven med gips og beskjed kor mykje du får belaste den opererte foten.
Kontrollar
Etter ca. 3 veker vil du bli kalt inn til sjukehuset for å ta av gipsen, sjekke operasjonssåret, fjerne sting og få på ein ny gips. Oftast vil du då kunne belaste foten litt meir fram til neste kontroll som er totalt 6 veker etter operasjonen.
Då tar vi også røntgenbilde, og om det ser fint ut vil du då få lov til å ha full belastning av foten utan gips. Ein startar då med bevegelsestrening, gjerne med hjelp av ein fysioterapeut.
Liggetiden etter ein operasjon vil vere individuell og variere frå 2 til 5 dagar. Dei fleste skal bruke sprøytar med blodfortynnande medikament i 1-2 veker samt smertestillande medikament i avtrappande dosar etter utreise.
Ver merksam
Ved alle kirurgiske inngrep er det risiko for komplikasjonar:
- Infeksjon. Vi gjer vårt beste for å førebygge infeksjon, men det skjer likevel hos ein liten andel av pasientane. Teikn på infeksjon er:
- Raudfarge, hevelse og varme i huda. Dette vil du ikkje kunne sjå på grunn av gipsbandasjen.
- Væske frå såret kan evt. sjåast dersom gipsen blir blaut
- Aukande smerter
- Feber
- Generell sykdomsfølelse
- Ved mistanke om infeksjon skal du raskt kontakte sjukehuset.
- Blodpropp kan skje. Du kan redusere risikoen ved å vere mykje i aktivitet (bevege tær og kne) samt å bruke dei føreskrivne blodfortynnande medikamenta.
- Nerveskade kan skje under inngrepet.
Ikkje alle blir nøgd sluttresultatet. Nokon vil ha meir smerter etter operasjonen enn dei førestilte seg, og nokon er misnøgd med evna til bevegelse. Man kan ikkje regne med at bevegelsen blir betre av operasjonen, men dei fleste beholder den bevegelsen dei hadde frå før. 20-30 % av dei som blir opererte med ankelprotese blir operert igjen med skifte eller fjerning av protesen ein eller annan gong før 10 år etter operasjonen.
Kontakt
Sentralblokka
Ortopedisk avdeling, Haukeland
Ventetid: 21 - 60 uker
Ventetid: 21 - 60 uker
Kontakt Ortopedisk avdeling, HaukelandOppmøtestad
1-3 veker før operasjon vil du møte anestesilege og kirurgen som skal operere deg på Preoperativ poliklinikk.
På operasjonsdagen blir du følgt til operasjonsavdelinga frå sengepost, og anestesisjukepleiar tar deg vidare.
Etter operasjonen bli du liggande på oppvakninga nokon timar, før du bli flytta tilbake på sengeposten i 7. etasje i Sentralblokka.
Sentralblokka
Haukelandsveien 22
5021 Bergen