Brannskader, nynorsk
Brannskadar er ein hyppig skadeårsak og treng ofte sjukehusbehandling.
Årleg er om lag 3000 personar i kontakt med norske sjukehus på grunn av brannskadar. Om lag 700 treng innleggelse i sjukehus. I tillegg kjem eit betydelig antall mindre brannskadar som vert behandla ved lokale legekontor og legevakter.
Les meir om tala i denne artikkelen
Dei vanlegaste formene for brannskadar er flammeskadar, skåldingskadar, kontaktsskadar, elektriske skadar, kjemiske skadar.
Tilvising og vurdering
Ved større akutte skadar vil ein gjerne verte lagt direkte inn på sjukehus. For mindre skadar vert ein ofte verte henvist vidare frå fastlege eller legevakt om dei finn det mest tenleg at skaden vert behandla på sjukehus.
Det vil ikkje vere snakk om ventetid før ein slepp til for behandling av akutte brannskadar, men ved mindre problemstillingar lyt ein gjerne vente til dagtid eller neste kvardag før vidare oppfølging ved sjukehus.
Utredning
Når ein kjem på sjukehuset med ein brannskade vil ein umiddelbart verte møtt av helsepersonell. Ved store skadar vil ein gjerne nytte eit standardisert traumemottak for å utelukke livstrugande skadar.
Når det gjeld sjølve brannskaden er det viktig å få vurdert om den er så djup at den må opererast eller om den har muligheit til å gro av seg sjølv. Vidare er det viktig å kunne berekne omtrent kor mykje av hudoverflata til pasienten som er forbrent. Dette gjer at ein kan berekne behovet for væsketilførsel dei fyrste timane. Dette behovet kan vere svært stort, og for å unngå at pasientane går i sjokk (livstrugande fall i blodtrykk), er det viktig å komme i gang med å gi væsketilførsel tidleg ved store skadar.
Det er difor viktig at ein kan få undersøke heile hudoverflata til pasienten og ein ynskjer difor gjerne å vere i eit godt oppvarma rom for å unngå at pasienten vert nedkjølt.
Ved store skadar vil ein gjerne verte overflytta til sjukehus med tilgang på plastikkirurgisk og brannskadefagleg spesialkompetanse. Dei mest omfattande skadane vil verte overflytta til Brannskadeavdelinga ved Haukeland universitetssjukehus.
Utredning og vurdering av skadane er vanlegvis unnagjort i løpet av eit par timar. Men dette kan variere veldig. I mange tilfelle vil ein gjere ei ny vurdering av skadane 1-2 døger etter fyrste undersøking.
Behandling
Behandlinga av brannskadar består hovudsakleg av konservativ behandling, det vil seie gjentatte sårstell eller av operativ behandling, det vil seie operasjon med fjerning av forbrent vev og dekking av sår med delhudstransplantat.
Ved store skadar er ein også avhengig av avansert intensivbehandling. Det vil seie støttebehandling for å oppretthalde livsviktige organfunksjonar (til dømes respiratorbehandling, dialyse, hjerteovervåking og mykje meir).
I tillegg vil ein ha behov for fysioterapi under heile behandlingsforløpet.
For store brannskadar finnes ein tommelfingerregel som seier at ein treng behandling ved ei brannskadeavdeling i 1-1,5 døger per prosent av hudarealet som er brannskada. Det vil seie at om ein har forbrenningar på 30 prosent av kroppsoverflata, må ein rekne med minimum 30-45 dagar innnlagt på ei brannskadeavdeling. Vidare vil ein gjerne trenge tid ved sitt lokale sjukehus og ved rehabiliteringsavdelingar etter det.
For mindre skadar varierer lengda på sjukehusopphaldet veldig. Dei minste skadane treng gjerne ikkje vere inneliggande i det heile og gror av seg sjølv i løpet av eit par veker, medan andre skadar treng fleire veker på sjukehus med gjentatte operasjonar
Oppfølging
Dersom ein har gjenverande sår eller har behov for oppfølging for å unngå skjemmande arr, vil ein verte følgt opp ved sjukehuset sin poliklinikk. Tida for oppfølging varierer mykje ut frå kva skade pasienten har hatt.
Kontakt
Sentralblokka
Brannskadeavdelinga
Oppmøtestad
5. etasje, Sentralblokka, Haukeland universitetssjukehus.
Sentralblokka
Haukelandsveien 22
5021 Bergen