Diagnose
Gulsott hos nyfødde
Gulsott hos nyfødde barn er ein vanleg og som regel ufarleg tilstand som oppstår hyppig. Dei fleste nyfødde blir litt gule i huda og inne på augekviten frå andre til sjuande dag etter fødselen. Det forsvinn som oftast av seg sjølv innan kort tid, og har ingenting med smittsam gulsott å gjere. Barn som er fødd for tidleg (prematurt barn) får oftare og kraftigare gulsott enn andre barn. Hos desse vil truleg gulsotta også vare lenger.
Dei fleste nyfødde barn som får gulsott, får det fordi leverfunksjonen enno ikkje er heilt moden. Vanlegvis fjernar levra vår det gule fargestoffet – bilirubin - frå blodet vårt. Det gule fargestoffet er eit avfallsstoff som kjem frå dei raude blodlekamane våre som ikkje er levedyktige.
Når raude blodlekamar døyr, blir blodfargestoffet hemoglobin frigjort og gjort om i levra til bilirubin, som blir fjerna frå blodet vårt via levra.
Fram til leverfunksjonen er moden vil det i dei første levedøgna skje ei opphoping av bilirubin i blodet. Det er då du ser gul farge i huda og i det kvite i auga på den nyfødde.
Nokon gonger kan gulsott oppstå på grunn av for mange ikkje-levedyktige raude blodlegemar, der blodgruppene til mor og barn ikkje samsvarar med kvarandre. Som regel kan dette bli påvist ved hjelp av blodprøvar frå mor og barn.
Ein meir sjeldan form for gulsott kan oppstå når mor og barn har ulik rhesus-gruppe. Dette vil vere påvist før fødsel via blodprøver tatt frå mor i svangerskapet. Blodprøver tatt av mor og barn etter fødselen, vil bekrefte at blodet ikkje samsvarar.
Utgreiing
Nærare halvparten av alle nyfødde får normal gulsott, og hos dei aller fleste vil tilstanden ikkje bli behandla.
Barn som er fødd for tidleg (premature barn) får oftare og kraftigare gulsott enn andre barn. Hos desse vil truleg gulsotta også vare lenger.
Dersom gulsotta er kraftig og kjem i første levedøgn, vil barnet bli kontrollert ved hjelp av blodprøvar og få tilpassa behandling om det er nødvendig.
Nokon gongar kan gulsott oppstå på grunn av for mange ikkje-levedyktige røde blodlegemar, der blodgruppene til mor og barn ikkje samsvarar med kvarandre. Som regel kan dette bli påvist ved hjelp av blodprøvar frå mor og barn.
Ein meir sjeldan og alvorleg form for gulsott kan oppstå når mor og barn har ulik rhesus-gruppe. Dette vil vere påvist før fødsel via blodprøver tatt frå mor i svangerskapet. Blodprøver tatt av mor og barn etter fødselen, vil bekrefte at blodet ikkje samsvarar.
Behandling
Lysbehandling
Fiberoptisk lysbehandling
Immunglobuliner og utskiftingstransfusjon
Etter
Dagen etter lysbehandlinga kontrollerer vi ofte mengda bilirubin i barnets blod med ny blodprøve. Det kan være nødvendig med fleire kontrollar de neste dagane.
Barn som får nyfødd-gulsott kan bli trøytte, slappe og lite villige til å die. Ved gulsott treng barnet mykje væske og bør få hyppige måltid.
Oppfølging
Barn som får nyfødd-gulsott kan bli trøytte, slappe og lite villige til å die. Ved gulsott treng barnet mykje væske og du bør amme hyppig. Du kan gjerne late barnet liggje i dagslys, men ikkje i direkte sollys.