Diagnose
Narkolepsi
Narkolepsi er ei alvorleg nevrologisk liding. Lidinga kan vere arveleg, det vil seie at det er opphoping av narkolepsi i visse familiar. Førekomsten av sjukdommen varierer frå undersøking til undersøking. Nokre studiar peikar på at meir enn éin av 1000 personar har narkolepsi. Det vil bety at det finst nokre tusen personar i Noreg med denne sjukdommen. Mange er ikkje diagnostiserte. Symptoma startar vanlegvis i ung alder, men det er ikkje uvanleg at det går 10–20 år frå det første symptomet opptrer til diagnosen blir stilt.
Utgreiing
Korleis stiller vi diagnosen narkolepsi?
Søvnigheit blir mellom anna utgreidd ved hjelp av spørjeskjemaet Epworth søvnigheitsskala. Ein verdi på 11 eller høgare blir rekna som eit teikn på auka søvnigheit (hypersomni). Pasientar med narkolepsi skårar ofte svært høgt på denne søvnigheitsskalaen, ofte 16 eller høgare. Ved høge verdiar på Epworth søvnigheitsskala bør ein mistenkje narkolepsi.
Ved å spørje ut om dei spesifikke symptoma på narkolepsi, vil mistanken styrkjast eller svekkjast. Dersom pasienten har ekstrem søvnigheit og katapleksi, blir diagnosen rekna som sikker. Dersom pasienten ikkje har katapleksi, trengst spesifikke funn ved ei søvnregistrering. Alle pasientar med mistanke om narkolepsi bør tilvisast til vidare utgreiing ved eit søvnsenter eller ei nevrologisk avdeling.
Det er nødvendig med full søvnregistrering for å utelukke andre årsaker til søvnigheit på dagtid, som til dømes søvnapne. Det blir også gjort ei søvnregistrering på dagtid som heiter multippel søvnlatenstest (MSLT).
Ved narkolepsi med katapleksi kan ein ofte påvise vevstypen HLA DQB1* 0602 i ei blodprøve og lågt nivå av hypokretin i spinalvæska. Ved narkolepsi utan katapleksi har slike prøver liten diagnostisk verdi.
Behandling
Symptoma varierer frå pasient til pasient. Behandlinga bør derfor også variere etter alvorsgrada til symptoma. Det er viktig å passe på å få nok nattesøvn.
Dei fleste pasientar med narkolepsi treng medikamentell behandling. Det er vanleg å nytte sentralstimulerande medikament (til dømes modiodal, ritalin, dexamin) mot den ekstreme søvnigheita på dagtid, og medikament som hemmar REM søvn mot dei andre symptoma ved narkolepsi. Slik behandling er ei spesialistoppgåve.
Oppfølging
Narkolepsi er ein alvorleg sjukdom som varer livet ut. Sjukdommen har svært plagsame symptom, og det er viktig at diagnosen blir stilt tidleg. Ved rett behandling fungerer pasienten mykje betre. Symptoma fører likevel til at visse yrke er lite aktuelle. Arbeid der det er høge krav til vaktsemd, som til dømes betening av farlege maskinar, kan vere risikabelt for pasientar med narkolepsi. Køyring av bil er tillate dersom pasienten er velregulert på medikamentell behandling.
Kontakt
Gamle hovedbygg
Søvnpoliklinikken
Oppmøtestad
Ekspedisjonen vår finn du i 2. etasje i Gamle Hovudbygg på Haukeland universitetssjukehus.Gamle hovedbygg
Jonas Lies vei 71
5053 Bergen