Graviditet - blodpropp før eller i svangerskapet
Det er viktig for deg som er gravid å kjenne til symptoma på blodpropp. Ver oppmerksom på einsidige smerter i lyske, særleg venstre side, hevelse og smerte i eit bein akutt tungpust, rask pust, smerter ved innpust og høg puls. Slike symptom bør undersøkjast av lege relativt raskt.
Eit svangerskap aukar risikoen for blodpropp med 5–10 gongar. Dette gjeld blodpropp i venane som fører blodet frå kroppen og tilbake til hjartet. Det vanlegaste er å få blodpropp i beina (djup venetrombose) eller i lungene (lungeemboli). Risikoen er auka heile svangerskapet, men er absolutt høgast dei første 6 vekene etter fødsel.
Blodpropp i låret eller lysken
Hos gravide sit ofte blodproppen i låret eller i lysken og ofte på venstre side (80–90 prosent). Hos ikkje-gravide er det mest vanleg med blodpropp i leggane.
Symptoma er ofte smerter i lysken, men det kan også vere einsidige låge mage- eller ryggsmerter. Etter kvart vil beinet hovne opp. Diagnosen blir stilt ved ultralyd av beina og lyskane.
Har du hatt blodpropp utan å vere gravid eller i tidlegare graviditet er det tilrådd med blodfortynnande sprøyter (LMVH) i heile svangerskapet og inntil 6 veker etter fødsel, for å førebyggje ny blodpropp. Dette er ufarleg for fosteret, då medisinen ikkje passerer morkaka.
Blodpropp i halsen eller hovudet
Blodpropp kan også oppstå andre stader, for eksempel på halsen. Denne er ofte forbundet med overstimulering etter behandling med prøverøyr.
- venøs blodpropp i hovudet (sinus venetrombose) blir behandla på same måte som blodpropp i bein eller lunger, med blodfortynnande spøryter. Dette har god prognose.
- arteriell blodpropp i hovudet (hjerneslag) er svært sjeldan og blir behandla på same måte som hos ikkje-gravide.
Dersom du er gravid og har tidlegare hatt hjerneslag, bør du få blodfortynnande medisinar i svangerskapet (vanlegvis Albyl E-tablett (salisylsyre)). Dette er ufarleg for deg og for fosteret.
Før
Nokre gonger losnar ein blodpropp ute i venane og stoppar i lunga (lungeemboli). Dette kan vere livstrugande om du ikkje får behandling. Symptoma er tungpust, rask pust og eventuelle smerter i brystet. Diagnosen blir stilt ved ein CT med spesialundersøking av lungene. Undersøkingane er ikkje farleg for fosteret.
Under
Både akutt blodpropp i bein og lunger blir behandla med injeksjonar med blodfortynnande medisin. Medisinen gir god og trygg behandling for deg og blir ikkje overført til barnet fordi han ikkje passerer morkaka. Det er ikkje auka risiko for komplikasjonar i svangerskapet og du kan vanlegvis føde normalt. Det er ein litt auka risiko for bløding under og etter fødsel. Dette er fødselshjelparane førebudde på og har eventuelle tiltak klare.
Blodfortynnande medisin kan leggje avgrensingar for om du kan få eller når du kan få epiduralbedøving under fødsel. Dette er avhengig av når siste dose med blodfortynnande medisin er sett. Vanlegvis kan epidural bli gitt 24 timer etter behandlingsdose og 10–12 timar etter førebyggjande dose.
Etter
Når barnet er fødd, gir ein første dose blodfortynnande medisin (lågt molekylært heparin) cirka 6 timar etter fødselen. Ved stor bløding kan dette utsetjast noko. Du held fram med blodfortynnande behandling i minst 6 veker etter fødselen.
Det er svært viktig at du tar blodfortynnande medisinar i desse 6 vekene, då risikoen for ny blodpropp aukar. Det er heilt trygt å amme mens du tar medisinane.