Graviditet - tilvekstkontroll
Frå og med svangerskapskontrollen i veke 24 vil jordmor eller fastlege måle livmora frå symfusen (skambeinet) til toppen av livmora med eit måleband (symfuse-fundus må, SF-mål) som eit mål på storleiken til fosteret. Om SF-målet avvik frå normalkurva, vil du bli tilvist til svangerskapspoliklinikk for vidare undersøking med ultralyd for å finne årsaka til avviket.
Fleire forhold kan påverke SF-målet:
- Høgt SF-mål kan vere uttrykk for stort barn, muskelknute, mykje fostervatn eller tvillingar
- Lågt SF-mål kan vere teikn på for lite fostervatn eller at fosteret veks lite
Det kan også vere at alt er heilt normalt sjølv om SF-målet er enten høgt eller lågt.
At eit foster veks lite kan skuldast genetiske / arvelege årsaker, sjukdom hos mor, sjukdom i morkaka, eller sjukdom hos fosteret. Ofte spelar fleire faktorar inn.
Målet med undersøkinga er å avklare moglege årsaker og planleggje vidare oppfølging og behandling. Ofte er det nødvendig med fleire kontrollar, og nokre gonger blir det anbefalt å framskunde fødselen.
Før
Dersom du blir tilvist til svangerskapspoliklinikken må du ta med ei urinprøve når du skal til undersøkinga.
Lite fosterbevegelsar
Eit resultat av manglande tilvekst og trivsel hos fosteret kan vere at fosteret bevegar seg mindre, og at du kjenner mindre fosterbevegelsar, mindre liv. Ved betydeleg og vedvarande reduksjon i fosterbevegelsar på tross av fokus på å kjenne etter, bør du kontakte fødeavdelinga direkte.
Under
Det er rutine å kontrollere mor sitt blodtrykk og urin ved ein tilvekstkontroll.
Registrering av fosterets hjarterytme
Ved tilvekstkontroll vil det også i nokre tilfelle gjerast ei registrering av fosteret sin hjarterytme (CTG). Dette blir då gjort enten før eller etter at legen gjer ei ultralydundersøking.
Ultralydundersøking
Ultralydundersøkinga inkluderer:
- Målingar av fosteret (hovud, buk og lårbein)
- Mageomkrets og lengda på lårbeinet
- Samanlikning med tidlegare målingar og estimering av fostervekt
- Evaluering av fostervatnmengde
- Vurdering av fosteraktivitet
- Eventuelt gjennomgang av fosterets anatomi
Som regel er måling av blodgjennomstrømminga i blodkara i navlesnora også ein del av undersøkinga. Ultralydundersøkinga blir utført av jordmødrer og legar, og er ikkje smertefullt for mor eller foster.
Etter
Resultata frå ultralydundersøkinga blir saman med informasjon om helsa di, risikofaktorar, resultat frå tidlegare undersøkingar, alderen til fosteret og vekst over tid avgjerande for svangerskapet framover.
Nokre gravide blir følgt opp vidare hos fastlege eller jordmor, nokre blir følgt opp vidare poliklinisk på sjukehuset, og nokre blir innlagt til observasjon og hos enkelte planleggjast fødsel.
Kva som er beste fødselsmetode for foster med tilveksthemming og tidspunktet for når fødselen skal planleggjast, må vurderast individuelt i kvart enkelt svangerskap.
Neste svangerskap
Det er auka risiko for gjentaking av veksthemming hos fosteret i neste svangerskap. Dersom du planlegg å bli gravid fleire gonger bør det neste svangerskapet planleggjast og følgjast opp i samarbeid med spesialisthelsetenesta. Oppfølging i neste svangerskap kan innebere tidleg ultralyd, bruk av medikament (Albyl-E) frå svangerskapsveke 12 i tillegg til regelmessige tilvekstkontrollar seinare i svangerskapet.